قهوه یکی از محبوبترین نوشیدنیهای دنیاست و تاریخی بسیار طولانی و جذاب دارد که از شرق آفریقا شروع شد و کمکم به سراسر جهان گسترش یافت.
🌱 منشأ قهوه
- منشأ قهوه به مناطق مرتفع اتیوپی برمیگردد. بر اساس افسانهای مشهور، یک چوپان اتیوپیایی به نام کالدی (Kaldi) در قرن نهم میلادی متوجه شد که بزهایش پس از خوردن میوههای یک درخت خاص، بسیار پرانرژی و سرحال میشوند.
- بعدها، راهبان محلی شروع به استفاده از این دانهها برای تهیه نوشیدنی کردند تا شبها بیدار بمانند و دعا کنند.
🕌 قهوه و گسترش آن به دنیای اسلام
- قهوه از اتیوپی به یمن در شبهجزیره عربستان منتقل شد. در یمن، قهوه بهعنوان نوشیدنی مذهبی مورد استفاده قرار گرفت، مخصوصاً برای کمک به حفظ بیداری هنگام عبادات شبانه.
- شهر موخا (Mocha) در یمن تبدیل به مرکز تجارت قهوه شد، و این نام بعدها برای نوعی قهوه هم استفاده شد.
- قهوه سپس به مکه، مدینه، و قاهره رسید و در قرن پانزدهم در سراسر امپراتوری عثمانی گسترش پیدا کرد.
🏛️ نقش ایران در تاریخ قهوه
- ایران یکی از نخستین کشورهایی بود که قهوه را پذیرفت و فرهنگ قهوهخانهای را توسعه داد.
- قهوهخانهها در ایران، بهویژه در دوره صفوی (قرن ۱۶ و ۱۷ میلادی)، به مراکز اجتماعی و فرهنگی تبدیل شدند. مردم در قهوهخانهها جمع میشدند تا قهوه بنوشند، شعر بخوانند، موسیقی گوش دهند و درباره مسائل روز بحث کنند.
- قهوهخانهها بخشی از زندگی شهری شدند و بعدها الهامبخش ایجاد کافههای اروپایی شدند.
در ایران، با ورود چای از چین و هند، به مرور چای جای قهوه را گرفت و امروزه چای نوشیدنی غالب در فرهنگ ایرانیان است. اما قهوه همچنان در آیینهای خاص و به ویژه در مناطق جنوبی ایران (مثلاً بوشهر و خوزستان) اهمیت خود را حفظ کرده است.
تاریخچه کامل قهوه در اتریش
🎖️ آغاز ماجرا: نبرد وین (1683 میلادی)
داستان ورود قهوه به اتریش به محاصره دوم وین توسط امپراتوری عثمانی در سال ۱۶۸۳ برمیگردد.پس از شکست عثمانیها، ارتش آنها مقدار زیادی کیسههای قهوه را پشت سر گذاشتند.یک جاسوس و قهرمان محلی به نام یرژی فرانچیشک کولچیتسکی (Jerzy Franciszek Kulczycki) – که اهل لهستان بود اما در وین میزیست – این کیسهها را پیدا کرد و راز ارزشمند بودن آنها را دانست.
☕ اولین قهوهخانه وین
کولچیتسکی با استفاده از این دانهها، نخستین قهوهخانه وین به نام “Zur blauen Flasche” (به معنای «بطری آبی») را افتتاح کرد.او برای اینکه طعم قهوه را برای مردم اروپا قابل قبولتر کند، ایده اضافه کردن شیر و شکر به قهوه را مطرح کرد، که آغازگر فرهنگ قهوهی شیرین و لطیف در اروپا شد.
🏛️ گسترش فرهنگ قهوهخانهای
در قرن ۱۸ میلادی، قهوهخانههای وین به مکانهای تجمع روشنفکران، هنرمندان و نویسندگان تبدیل شدند.این قهوهخانهها با میزهای سنگ مرمر، روزنامههای بینالمللی، و خدمات باکیفیت شهرت جهانی یافتند.نویسندگان بزرگی چون پیتر آلتنبرگ، آرتور شنیتسلر و حتی زیگموند فروید از مشتریان ثابت قهوهخانههای وین بودند.
🏛️ ثبت در میراث جهانی یونسکو
در سال ۲۰۱۱، فرهنگ قهوهخانهای وین به عنوان بخشی از میراث فرهنگی ناملموس بشر در یونسکو ثبت شد.حتی از نظر میزان مصرف قهوه نیز، با سرانه سالانه حدود ۱۶۲ لیتر برای هر نفر، پیشتاز اروپا هست.
هنر، فرهنگ، خوراک و قهوه، در کنار ورزش اسکی، چهار ستون اصلی هستند که اتریش بر آنها استوار است.
وینیها وقتی سخن از قهوههای خاص اتریشی به میان میآید، احساس غرور میکنند؛ چرا که برای کشف کلاسیکهای اصیل و نوآورانهی دنیای قهوه، نیازی به سفر دور ندارند. بسیاری از این شاهکارهای قهوهای درست در زادگاهشان وین، جلوی در خانه، یافت میشوند!
🍰 قهوه؛ دومین لذت ملی اتریش
پس از شنیتسل اصیل وینی، قهوه جایگاه ویژهای دارد. برای همراهی بهتر با غذاها و دسرهای لذیذ، قهوههای متنوعی داریم که برخی از آنها با یک «شات» خوشمزهی لیکور یا رام، به تجربهای فراموشنشدنی تبدیل میشوند.

فرلنگرتر (Verlängerter)
فرلنگرتر معادل آلپی کافه آمریکانو یا اسپرسو لانگو ایتالیایی است؛ قهوهای سبک و محبوب که معمولاً در عصر نوشیده میشود:
مقداری آب داغ داخل فنجان بریزید.
اسپرسو آماده کرده و به آن اضافه کنید.

ملانژ وینی (Wiener Melange)
ملانژ در زبان فرانسوی به معنی «مخلوط» است. این قهوه در زمانی که زبان فرانسه در دربار وین مُد بود، نام گرفت. برای تهیه آن:
فنجان را با شیر بخار داده شده پر کنید.
آب داغ در فنجان بریزید.
اسپرسو آماده کنید.

کلاینر براونر / گروسر براونر
این قهوه، معادل اسپرسو یا دوبل اسپرسو است که با شیر یا خامه سرو میشود. نام آن از رنگ قهوه گرفته شده است:
شیر یا خامه به صورت جداگانه در قوری کوچک ارائه شود.
اسپرسو در فنجان گرم سرو شود.

فیاکر (Fiaker)
فیاکر در وین به کالسکه یا کالسکهچی گفته میشود. قهوه فیاکر، دوبل اسپرسو با کمی الکل مانند اسلیوویتز، کیرش یا رم است:
شکر و الکل به آن اضافه کنید. به صورت جداگانه در قوری کوچک ارائه شود.
دوبل اسپرسو تهیه کنید.
اسپرسو در فنجان گرم سرو شود.

موکا (Mokka)
موکا، چه ساده چه دوبل، قلب قهوهخانههای وینی است. تفاوت آن با اسپرسو در مقدار آب و نوع دانههای قهوه (عمدتاً یمنی یا اتیوپیایی) است:
اسپرسو کمی بلندتر از نوع ایتالیایی تهیه کنید.
موکا در مقابل موکا شکلاتی
در واقع موکا نامی مشترک بین قهوه ترک، قهوه یونانی، قهوه موکا شکلاتی و قهوه موکا با قوری بیالتی است.

کلاینر شوارتسر (Kleiner Schwarzer)
کلاینر شوارتسر همان موکاست. ما اتریشیها دوست داریم اسمهای مختلف روی قهوهها بگذاریم:
اسپرسو کمی طولانیتر تهیه کنید.
فنجان را گرم کنید.

گروسر شوارتسر (Großer Schwarzer)
این قهوه معادل دوبل موکا یا دوبل اسپرسو است که کمی کشیدهتر آماده میشود:
اسپرسو دوبل کمی بلندتر تهیه کنید.
فنجان را گرم کنید.

بیدرمایر (Biedermeier)
قهوه بیدرمایر ترکیبی از قهوه دوبل، شیر، خامه و لیکور زردآلو است:
دوبل اسپرسو تهیه کنید.
شیر اضافه کنید.
با خامه تزئین کنید.
لیکور زردآلو روی خامه بریزید.

آینشپنر (Einspänner)
آینشپنر نوشیدنی محبوب کالسکهچیهای قدیم بود، که با لایهای از خامه روی قهوه:
ریسترتو تهیه کنید.
روی آن خامه بزنید و بدون هم زدن نوش جان کنید.

آیسکافه (Eiskaffee)
آیسکافه، چه مخلوط شده چه نشده، نوشیدنی محبوب تابستانی است:
- اسپرسو دوبل را روی دو قطعه یخ بریزید.
- یا قهوه غلیظ تهیه کنید.
- آن را با ۱۰۰ میلیلیتر آب سرد ترکیب کنید.
- بستنی وانیلی در لیوان بگذارید.
- قهوه سرد روی آن بریزید.
- خامه روی آن قرار دهید و تزئین کنید.

فرانزیزکانر (Franziskaner)
فرانزیزکانر ملانژ کشیده شدهای با شیر داغ و خامه است که رنگش شبیه لباس راهبان فرانسیسکن است:
خامه روی آن بزنید و با شکلات تزئین کنید.
۳۰ میلیلیتر آب داغ در فنجان بریزید.
اسپرسو تهیه کنید.
۶۰ میلیلیتر شیر داغ اضافه کنید.

کاپوتسینر (Kapuziner)
کاپوتسینر پدرخوانده کاپوچینو است. این قهوه ترکیبی است از اسپرسو، کمی خامه مایع یا خامه زده شده:
آب داغ در فنجان بریزید.
اسپرسو تهیه کنید.
کمی خامه مایع به آن اضافه کنید.
اتریش را میتوان واقعاً یک ملت قهوهدوست دانست. یونسکو در سال ۲۰۱۱ فرهنگ قهوهخانههای وینی را به عنوان میراث فرهنگی ناملموس ثبت کرده است.
حالا شما با داشتن دستور تهیهها و داستانهای پشت این قهوهها، میتوانید قهوههای خاص اتریشی را در خانه تهیه کرده و لذت ببرید!